Rzecz o Władysławie Dąbrowskim z Małego Pułkowa.
Opracowanie Janusz Marcinkowski Płużnica 2015 r.
Opracowałem na podstawie tekstów i dokumentów przesłanych przez prawnuka Władysława Dąbrowskiego Łukasza Rumińskiego, który pozbierał szczątki informacji i dokumentów po zamordowanym w 1939 roku przez hitlerowców nauczycielu, wychowawcy, kierowniku szkoły i społeczniku z Małego Pułkowa, gdzie pracował w Publicznej Szkole Powszechnej w latach 1920-1937.
---------------------------
Władysław Dąbrowski urodził się 14 kwietnia 1898 r. w Łobdowie w powiecie wąbrzeskim. W aktach jako jego miejsce urodzenia podaje się także sąsiednie Tokary.
Od 1 września 1910 r. uczęszczał do Collegium Marianum-gimnazjum męskiego w Wadowicach prowadzonego od 1909 roku przez księży Pallotynów. Naukę przerwał mu w piątej klasie, wybuch I wojny światowej. Jako pruski poddany musiał, jak wielu Polaków służyć w wojsku zaborcy. W pruskim Mundurze spędził czas od 18 września 1917 do 15 marca 1919 roku.
Kiedy nastała Polska, jak wówczas mawiano, 21 letni Władysław spełnił swój patriotyczny obowiązek i jako ochotnik walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Żołnierzem Wojska Polskiego był w okresie od 19 sierpnia 1920 do 28 czerwca 1921.
Po wojnie ukończył kurs dla nauczycielskich sił pomocniczych w Toruniu.
W zachowanych aktach personalnych znajduje się dokument, w którym pomorskie władze oświatowe powierzyły Władysławowi Dąbrowskiemu z dniem 1 kwietnia 1920 r., posadę nauczyciela pomocniczego w szkole katolickiej w Mieścinie w powiecie tczewskim: „na czas potrzeby”- jak zaznaczył w piśmie Inspektor Szkolny z Tczewa. Fakt ten poświadczył Pan Starosta, polecając wypłacać p. Dąbrowskiemu pobory w powiatowej kasie. Inspektor Szkolny zalecił też, aby temu „Panu Staroście” winien przy ‘sposobności’ przedstawić się! W tczewskim przebywał kilka tygodni, bowiem w dniu 15 maja 1920 r. otrzymał posadę nauczyciela pomocniczego w siedmioklasowej Publicznej Szkole Powszechnej Męskiej w Wąbrzeźnie.
W 1926 r. zdał egzamin nauczycielski i od dnia 1 listopada został przez Kuratora Okręgu Szkolnego mianowany nauczycielem tymczasowym szkoły powszechnej w Wąbrzeźnie.
Władysław Dąbrowski 13 marca 1930 r. przystąpił do „praktycznego egzaminu na nauczyciela publicznych szkół powszechnych”, a po jego zdaniu został stałym nauczycielem publicznych szkół powszechnych, co poświadczył Inspektor Szkolny w Wąbrzeźnie W. Matuszkiewicz.
1 września 1931 roku objął samodzielną placówkę-dwuklasowa szkołę powszechną w Małym Pułkowie i jako nauczyciel i kierownik szkoły w Małym Pułkowie i pracował tu do 31 sierpnia 1937 roku.
Inspektor Szkolny T. Seib wydał mu wyda ł mu w okresu pracy w Małym Pułkowie następującą opinię; „Władysław Dąbrowski jest pracowitym nauczycielem. Pracuje w harcerstwie, ’Wojaków i Powstańców O.K VII’ (Było to przedwojenne stowarzyszenie kombatantów wojennych i żołnierzy WP. ‘OK. VII’; Okręg Korpusu WP w latach 1920-1939 z siedzibą w Poznaniu), Straży Pożarnej. Praca jego daje pozytywne wyniki”.
Z prawej; Władysław Dąbrowski, jego dzieci; Zdzisława, Paweł i Krystyna.
Na dwóch zdjęciach znajdują się dzieci mojego pradziadka]Na kolanach córka Zdzisława urodzona w 1934 r. a zatem zdjęcie wykonano ok. 1936 roku.
Władysław Dąbrowski z dziećmi szkolnymi; Szkoła Powszechna w Małym Pułkowie w 1935/1936 r. Na zdjęciu obok Władysława mała Zdzisława, wyżej syn Paweł i gdzieś kryje się córka Krystyna. Zdjęcie wykonane przy zachodniej stronie szkoły.
Władysław Dąbrowski (pierwszy z lewej) z kolegami. Być może są to nauczyciele okolicznych szkół?
Od 1 września 1937 r. podjął pracę na stanowisku nauczyciela w jednoklasowej Publicznej Szkole Powszechnej w Kaszczorku (pow. Toruń).
Z dokumentacji z lat 1919-1939 wynika, iż Władysław Dąbrowski żonaty był z Marią (w aktach także Marianna) z domu Sikorska. Z małżeństwie tym przyszło na świat troje dzieci: Krystyna Maria w 1928 r., Paweł w 1929 r., i Zdzisława 1934 r.
O aresztowaniu i zamordowaniu Władysława Dąbrowskiego pisze jego wnuk Łukasz Rumiński: „Moja prababcia Maria Dąbrowska żona zamordowanego Władysława tak po latach opisywała tamte wydarzenia: „Aresztowany 17 października 1939 roku, zabrany został z domu przez tutejszą niemiecką policję pod pretekstem udania się na kilkudniową konferencję do Warszawy, z poleceniem przygotowania się do podróży zabierając odzież i pieniądze. Zostałam sama z czworgiem małych dzieci w wieku od 2 do 10 lat.
Pierwsza wiadomość od męża została przekazana karteczką przez maleńkiego chłopczyka o następującej treści: ‘Znajduję się w Toruniu 7 fort, odwiedziny w godzinach od 14 do 16’. Na tą wieść udałam się dwukrotnie pod wskazany adres, zabierając ze sobą bieliznę dla męża. Nie uzyskałam jednak widzenia. Paczkę pozwolono mi zostawić, zapewniając, że będzie dostarczona. Powtórna próba widzenia się z mężem była w ogóle niemożliwa, ponieważ droga do fortu była obstawiona żołnierzami z karabinami maszynowymi”.
W 1939 roku został zamordowany przez nazistów w lesie Barbarka. Poniżej miejsce mordu na polskich patriotach
Napis na kamieniu głosi: „Zamordowanym i zamęczonym przez hitlerowców nauczycielom miasta i powiatu toruńskiego…”
OSP Małe Pułkowo
Straż ogniowa w Małym Pułkowie została utworzona w listopadzie 1920 roku. Wśród założycieli widnieją nazwiska; Leszko, naczelnik Mann, Jan Miszczak i Józef Cieślak. Władysław Dąbrowski jeszcze w tym momencie nie był tu nauczycielem.
Wykaz Zarządów OSP Małe Pułkowo z 1935 r.
Prezes –Zasada Stanisław
Naczelnik-Zasada Jan
Sekretarz-Dąbrowski Władysław
Skarbnik-Paprocki Tomasz
Gospodarz-Lewalski Jan
Niżej kopia z protokólarna z 1935 roku.
Niżej świadectwo ze szkoły w Kaszczorku wypisane ręką Władysława Dabrowskiego.
